Chciałabym przedstawić propozycję zajęć z edukacji ekologicznej dla klas gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, z wykorzystaniem ciekawej metody aktywizującej - "mapy pojęciowej".

 

Temat: MIESZKAŃCY ARKTYKI
(czas trwania zajęć: 1 godzina - 60 minut)

 

Cele ogólne:
- Poznanie Arktyki oraz jej fauny;
- Usystematyzowanie nowo zdobytej wiedzy  

Cele szczegółowe: po lekcji uczeń:
- zna warunki panujące w Arktyce i potrafi je opisać;
- potrafi wymienić przedstawicieli fauny arktycznej oraz ich scharakteryzować;
- zna i potrafi wykorzystać nową metodę do przedstawienia poznanej tematyki zajęć

Metody:
- podające (objaśnienie);
- problemowe ("mapa pojęciowa"; "burza mózgów");
- eksponujące ( pokazanie fragmentu filmu);
- praktyczne

 Formy:
- grupowa jednolita  

Środki, materiały dydaktyczne:
- Zdjęcia przedstawiające wybrane zwierzęta Arktyki:
a) niedźwiedź biały (polarny)
b) wieloryby
c) piesiec (lis polarny)
d) foka grenlandzka
e) nurzyk
f) sowa śnieżna
- szary papier
- kolorowe kartki ksero
- mazaki
- kredki
- klej
- nożyczki
- projektor
- komputer

 Źródła informacji:
- "Błękitna planeta: historia oceanu" - film DVD
- Internet; - strony WWW dotyczące Arktyki
- książki: Byatt Andrew, Fothergill Alastair, Holmes Martha : "Błękitna planeta: historia naturalna oceanów", "Zdumiewające zwierzęta: przewodnik po świecie najbardziej niewiarygodnych stworzeń", "Żyjąca planeta"
- artykuły z czasopism:
a) Morek Grażyna: "Na lodzie pisane" // Polityka. - 2005, nr 3, s. 86-87
b) Kotara Andrzej: "Arktyka" // Poznaj Świat. - 2006, nr 2, s. 62-64

  

Przebieg zajęć:  

"Mapa pojęciowa" to metoda wizualnego przedstawienia problemu z wykorzystaniem schematów, rysunków, haseł, zwrotów, symboli itp.

"Mapa pojęciowa" najczęściej przybiera kształt plakatu.

Na metodę tę składają się następujące etapy:

I etap: Podanie tematu, wyjaśnienie sposobu pracy (10 minut)

Nauczyciel wyjaśnia uczniom, co będzie tematem zajęć. Potem objaśnia, na czym będzie polegała ich praca nad "mapą pojęciową: podaje tematykę poszczególnych plakatów - Ssaki Arktyki i Ptaki Arktyki.

Następnie prowadzący pokazuje uczniom fragment filmu DVD: "Błękitna planeta: historia oceanu - morza polarne" prosząc, aby uczniowie w trakcie oglądania sporządzali notatki przydatne im do późniejszej pracy.

II etap: "Burza mózgów" lub gromadzenie materiałów (15 minut)

Uczniowie poszukują potrzebnych materiałów w innych źródłach: Książki, Internet, artykuły z czasopism (ważny jest podział w grupie, jedni poszukują, inni zapisują potrzebne informacje, jeszcze inni rysują)

III etap: Segregowanie, analizowanie i klasyfikowanie (10 minut)

Uczniowie po zebraniu materiałów wspólnie w swoich grupach je segregują, analizują i klasyfikują (od najważniejszych do mało ważnych). Ustalają, które z tych materiałów mają znaleźć się na plakacie.

IV etap: Rozplanowanie plakatu (5 minut)

Uczniowie prowadzą dyskusję w swoich grupach, ustalają wygląd plakatu i planują rozmieszczenie poszczególnych elementów na plakacie.

V etap: Wykonanie plakatu (15 minut)

Uczniowie wykonują plakaty w oparciu o zgromadzone materiały i informacje z poszczególnych źródeł (współpraca w grupie)

VI etap: Prezentacja prac, ocena (10 minut)

Uczniowie prezentują przygotowane plakaty, wyjaśniając ich znaczenie. W ten sposób poznają nowy materiał, utrwalają wiadomości, ćwiczą jasne i zwięzłe wypowiadanie się. Uczniowie słuchając - poznają temat z różnych punktów widzenia i uczą się od siebie nawzajem. Mogą również prezentującej grupie zadawać pytania.

Nauczyciel słownie ocenia przygotowane plakaty, podkreślając ich walory oraz współpracę w grupach.

Myślę, że "mapa pojęciowa" - to metoda, która pomoże uczniom usystematyzować zdobytą wiedzę lub posiadane przez nich wiadomości oraz pozwoli zapamiętać poznane zagadnienia poprzez poszukiwanie, analizowanie, segregowanie wiadomości w niekonwencjonalny, atrakcyjny sposób.

Poza tym metoda ta daje szansę wykazania się aktywnością młodzieży o różnych zdolnościach, jak również stwarza możliwości współpracy w grupach, a końcowy wynik jest wypadkową kreatywnych działań całej grupy. Wreszcie uczy zadawania pytań i udzielania odpowiedzi.

Bibliografia:
RAU Krystyna, ZIĘTKIEWICZ Ewa Jak aktywizować uczniów. "Burza mózgów" i inne techniki w edukacji. Poznań : Oficyna Wydawnicza G&P 2000. ISBN 83-7272-023-1