Mówiąc o funkcji biblioteki pedagogicznej w dzisiejszych czasach, nie można stawiać tylko na realizację jej podstawowych zadań statutowych w zakresie gromadzenia, opracowywania, udostępniania zbiorów oraz prowadzenia różnych form informacji o zbiorach.
    Aby biblioteka żyła i rozwijała się, musi podjąć nowe wyzwania, stając się w pełnym tego słowa znaczeniu placówką doskonalenia zawodowego nauczycieli, również bibliotekarzy oraz ważnym ośrodkiem nowoczesnej informacji w swoim rejonie.
    Jacek Wojciechowski, pisząc o bibliotekarstwie pragmatycznym[1],bibliotekę taką nazywa aktywną. Pisze: "W tym sensie biblioteka nie może być tylko miejscem realizacji usług oczekiwanych. Mianowicie musi być także ośrodkiem stymulacji usług incydentalnych, inspirowanych doraźnie i akceptowanych po wskazaniu stosownych możliwości. Aktywność zatem to inspiracje, to wskazywanie." Działanie aktywne jest także działaniem w celu przetrwania.
    Biblioteki pedagogiczne dysponują wykwalifikowaną kadrą pedagogiczną o bardzo różnorodnej specjalizacji z zakresu różnych nauk, mającą przygotowanie do pracy w bibliotece na poziomie studiów podyplomowych, również kadrą typowo bibliotekarską. Wszyscy posiadają przygotowanie pedagogiczne. Ta specyfika zatrudnienia stwarza szerokie możliwości realizacji różnych programów edukacyjnych czy tylko ciekawych form pracy.
    Programy mogą być związane ściśle z zadaniami biblioteki pedagogicznej, np. dotyczącymi inspirowania i promowania edukacji czytelniczej i medialnej, mogą też wybiegać poza zadania wymienione w § 1 ust.1 i 2 obowiązującego Rozporządzenia MENiS dotyczącego bibliotek pedagogicznych[2].
    Doskonale wtedy wkomponowują się w ust.3 pkt 1-3 cyt.rozporządzenia:
"Biblioteki mogą ponadto:
1) organizować doskonalenie zawodowe nauczycieli bibliotek pedagogicznych i szkolnych;
2) prowadzić działalność wydawniczą;
3) organizować i prowadzić działalność edukacyjną i kulturalną, w szczególności otwarte zajęcia edukacyjne, lekcje biblioteczne i spotkania autorskie".
    Robienie czegoś "ponadto" jest wyzwaniem dla ambitnych placówek, stwarza też szansę realizowania się zawodowego bibliotekarzom, dodaje blasku i smaczku ich pracy a także , co nie jest bez znaczenia, jest okazją do medialnego zaistnienia placówki w środowisku. Realizowane programy edukacyjne dla młodzieży, organizowane formy doskonalenia zawodowego dla nauczycieli bibliotekarzy, spotkania z pisarzami i innymi ciekawymi ludźmi oraz prowadzenie działalności wydawniczej decydują o dobrym postrzeganiu biblioteki w środowisku jej użytkowników oraz w środowisku bibliotekarzy, młodym zaś pracownikom dają możliwość wybrania sobie dziedziny samorealizacji, w której odniesiony sukces przynosi utwierdzenie się wiary we własne siły i możliwości oraz stanowi motywację do dalszej pracy.
    Tymi względami kierowałam się rozpoczynając realizację w Bibliotece Pedagogicznej w Piotrkowie Trybunalskim 2 programów edukacyjnych: "Medialna podróż w krainę książki i informacji"-programu rozwoju kultury czytelniczej i medialnej wśród dzieci i młodzieży oraz "Multimedialna Pracownia Ekologiczna". Oba programy wspierają realizację międzyprzedmiotowych ścieżek edukacyjnych realizowanych w szkołach: program pierwszy - ścieżkę edukacji czytelniczej i medialnej, drugi- ekologiczną. Podstawową formą działań jest organizacja lekcji dla uczniów w nowocześnie wyposażonej pracowni medialnej z wykorzystaniem projektora, komputerów oraz zbiorów na elektronicznych nośnikach.Treści programowe ścieżek programy traktują wybiórczo z uwagi na fakt nieposiadania własnych uczniów przez placówkę oraz trudności wynikające z niemożności organizacji systemowego nauczania. Możemy za to pozwolić sobie na wybór treści najciekawszych oraz położenie nacisku na szczególną atrakcyjność przekazu wiedzy. Nie będę szczegółowo rozpisywać się o ww. programach, ponieważ nie jest to przedmiotem mojego artykułu, ponadto były one państwu prezentowane we wcześniejszych tekstach autorstwa pracowników biblioteki publikowanych w "Warsztatach" bądź we wkładce "Edukacja Ekologiczna".
    Powiem tylko, że również dzięki nim Biblioteka piotrkowska zaistniała w środowisku szkolnym regionu. Zainteresowanie lekcjami i chęć uczestniczenia w nich jest tak ogromna, że mamy problemy ze sprostaniem tak olbrzymiemu zapotrzebowaniu na tę dodatkową formę naszych działań. Oczywiście, pisząc o wdrożeniu realizacji programów edukacyjnych ,nie mogę pominąć koniecznego wzrostu kompetencji pracowników w zakresie konkretnej wiedzy oraz kompetencji technicznych w zakresie obsługi sprzętu i informatycznych. Dokonało się to niemałym wysiłkiem ze strony osób realizujących programy. Efektem ich pracy są pozytywne opinie i pochwały na dokumentach ewaluacyjnych, liczne podziękowania na piśmie oraz satysfakcja z pracy w prężnie rozwijającej się placówce.
     Inną formą dodatkowych działań edukacyjnych bibliotek pedagogicznych jest działalność wydawnicza. Służąc realizacji zadań statutowych, nie przynosi ona na ogół żadnych dochodów lub przynosi dochody stanowiące tylko refundację poniesionych kosztów. Może ona mieć następujące formy:
- wydawanie publikacji w formie książkowej;
- wydawanie własnego pisma bibliotekarskiego popularyzującego wiedzę bibliotekarską;
-wydawanie własnego pisma o charakterze informacyjnym dotyczącego w zasadzie własnej placówki lub podobnych placówek w sieci;
-wydawanie własnego pisma o innym niż bibliotekarstwo zakresie tematycznym;
-wydawanie wydawnictw jubileuszowo-informacyjnych;
-wydawanie wydawnictw broszurowych:
               z tematycznymi zestawieniami bibliograficznymi;
               z materiałami dydaktycznymi: konspekty i scenariusze zajęć dydaktycznych,scenopisy;
- foldery i inne materiały reklamowe.
     Wydawanie własnego pisma fachowego jest zadaniem ambitnym i niełatwym. Cel-to doskonalenie zawodowe nauczycieli bibliotekarzy oraz bibliotekarzy. Kadrę, a szczególnie skład redakcji, obliguje do ciągłego kształcenia się i dzielenia się swoją wiedzą i doświadczeniem zawodowym w formie publikacji i należytego dbania o poziom zawartości merytorycznej pisma. Pracownikom biblioteki stwarza możliwość publikacji, dając dużą satysfakcję w przypadku przyjęcia tekstu do numeru, tym bardziej jeżeli zasięg pisma jest ogólnopolski, a tak jest zawsze w przypadku pism online. Ponadto wydawanie pisma w wersji online nic nie kosztuje poza zakupem specjalistycznego programu, co nie jest bez znaczenia dla bibliotek borykających się z trudnościami finansowymi.
    Pismo się rozwija, przechodzi swoje wzloty i upadki, pozyskuje nowych współpracowników, którzy wnoszą do pisma coś nowego.
    Dzięki wydawaniu fachowego pisma Biblioteka może zaistnieć w środowisku innych bibliotek i bibliotekarzy.
    Biblioteki pedagogiczne, realizując swe inne zdania, mogą ponadto organizować doskonalenie zawodowe nauczycieli bibliotekarzy bibliotek pedagogicznych i szkolnych.
    Realizacja doskonalenia może przybrać tu formę warsztatów, szkoleń, seminariów, konferencji, stworzenia forum dyskusyjnego. Może odbywać się poprzez działalność wydawniczą.
    Jeżeli chodzi o doskonalenie zawodowe nauczycieli bibliotekarzy szkolnych, funkcjonuje dodatkowo instruktaż realizowany tradycyjnie oraz za pośrednictwem e-informacji.
    Realizacja wszystkich lub wybranych dodatkowych zadań decyduje o charakterze placówki, wyróżnia ją spośród innych, jest szansą dla samorealizacji pracowników, czyni pracę bibliotekarza atrakcyjniejszą i bardziej urozmaiconą. Dlatego nie należy od nich stronić, bojąc się nowych wyzwań tylko dlatego, że wymagają one większej pracy i że nie są obowiązkowe. Duży prestiż placówki w środowisku sprzyjać będzie napływowi do niej dobrze wykształconej, młodej, ambitnej kadry, nie zaś ludzi biernych i mało aktywnych, pragnących tylko pracy "spokojnej", z jaką w powszechnej opinii społecznej kojarzona jest praca w bibliotece.
    Praca w bibliotece pedagogicznej, realizującej oprócz podstawowych zadań statutowych zadania "inne", nie jest pracą pozwalającą na przyjmowanie postawy biernej. Każdy dzień przynosi tu coś nowego i stawia nowe wyzwania w zakresie kształcenia nowych kompetencji, stosowania nowych form pracy, metod dydaktycznych, realizacji programów. Dlatego tak ważne jest pozyskiwanie odpowiedniej nowej kadry, która ambitne zadania będzie realizować bez przymusu a także przekonanie do nowego starej kadry, co jest znacznie trudniejsze.
Ale to już inne zagadnienie.

Przypisy:
[1] Wojciechowski Jacek : Idee i rzeczywistość : Bibliotekarstwo pragmatyczne. Warszawa: Wyd.Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, 2002, s.101
[2] Rozporządzenie MENiS z dnia 29.04.2003 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych bibliotek pedagogicznych (DzU 2003 nr 89, poz. 824)

Bibliografia:
1. Bibliotekarstwo / pod red. Zbigniewa Żmigrodzkiego. Wyd. 2. W-wa : Wydaw. Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, 1998.
2. Golat Rafał : Kontekst prawny działalności wydawniczej bibliotek. Bibliotekarz, 2006, nr 10, s. 14-16.
3. Jankowska Agnieszka : Biblioteki pedagogiczne - ewolucja do czego? Poradnik Bibliotekarza, 2005, nr 11, s. 3-6.
4. Wojciechowski Jacek : Organizacja i zarządzanie w bibliotekach. Warszawa ; Kraków : PWN, 1997.
5. Wojciechowski Jacek : Idee i rzeczywistość : bibliotekarstwo pragmatyczne. Warszawa: Wyd. Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, 2002.