WARSZTATY BIBLIOTEKARSKIE NUMER 4(12), GRUDZIEŃ 2004PoprzedniNastępny

 

Serwis BPP | Warsztaty Bibliotekarskie | 2004 nr 4 | Katastrofy ekologiczne ...

Sylwia Wydra
nauczyciel bibliotekarz Biblioteki Pedagogicznej w Piotrkowie Trybunalskim

 
 
Katastrofy ekologiczne. Scenariusz lekcji dla klas gimnazjalnych
 
     
 

Temat: Katastrofy ekologiczne

Cele:
Ogólne:
- Zapoznanie uczniów z problematyką katastrof ekologicznych
Szczegółowe: Uczeń potrafi:
- podać definicję "katastrofy" oraz "katastrofy ekologicznej";
- dokonać podziału katastrof ekologicznych;
- podać przykłady katastrof naturalnych i antropogenicznych;
- wymienić sposoby obrony przed katastrofami;
- wskazać zagrożenia, jakie niosą katastrofy antropogeniczne dla środowiska i życia człowieka;
- wskazać podobieństwa i różnice między klęskami żywiołowymi a katastrofami antropogenicznymi.

Środki dydaktyczne:
- karta pracy: "Wymień przynajmniej 3 naturalne katastrofy ekologiczne";
- karta pracy: " Wymień przynajmniej 2 sposoby ochrony przed - lawinami, - powodziami, - upałami, - huraganami";
- karta pracy: " Wymień przynajmniej 2 katastrofy spowodowane przez człowieka";
- film DVD: "Rozszalała natura"
- zdjęcia klęsk żywiołowych i katastrof antropogenicznych;
- komputer, projektor.

Metody:
- prezentacja multimedialna;
- pogadanka.

Formy:
- indywidualna
- grupowa (podział uczniów na grupy 2 - osobowe).

Przebieg zajęć:

1. Co to jest "katastrofa"?
(Prezentacja terminu "katastrofa")
Katastrofa - to wydarzenie nagłe, tragiczne w skutkach, w którym ktoś ucierpiał lub poniósł śmierć, które spowodowało straty materialne.

2. Co to jest "katastrofa ekologiczna"?
(Prezentacja terminu "katastrofa ekologiczna")
Katastrofa ekologiczna - to trwałe, nieodwracalne uszkodzenie lub zniszczenie środowiska, mające wpływ na życie i zdrowie człowieka.

3. A czy wiecie, jak dzielimy katastrofy ekologiczne?
- Uczniowie podają prawidłowy podział katastrof, a nauczyciel, dla potwierdzenia wypowiedzi uczniów, dokonuje prezentacji podziału katastrof ekologicznych.
Katastrofy ekologiczne można podzielić ze względu na pochodzenie na dwie grupy:
a) katastrofy naturalne (określane także jako klęski żywiołowe);
b) katastrofy antropogeniczne.

4. W pierwszej części lekcji omówimy sobie katastrofy naturalne, które spowodowane są ...
- Uczniowie odpowiadają, że przez siły przyrody, po czym nauczyciel prezentuje odpowiedź.

5. Nauczyciel rozdaje uczniom podzielonym na 2 - osobowe zespoły karty pracy:  

1. KARTA PRACY  

Wymień przynajmniej 3 naturalne katastrofy ekologiczne

1. ......................................................................................................................

2. .......................................................................................................................

3. .......................................................................................................................

6. Nauczyciel, wyjaśniając polecenie widniejące na karcie pracy, zaznacza, aby nie uwzględniać katastrof, takich jak: trzęsienie ziemi, powódź, tornado, huragan.

7. Uczniowie odczytują odpowiedzi.

8. Nauczyciel, po wysłuchaniu ich, dokonuje prezentacji dla potwierdzenia wypowiedzi uczniów oraz dla uzupełnienia wiadomości na ten temat.
(Prezentacja zdjęć klęsk żywiołowych)

9. Przypomnijcie sobie definicję "katastrofy ekologicznej", spójrzcie w swoje karty pracy i powiedzcie mi, czy pokazywane przeze mnie zdjęcia przedstawiają klęski żywiołowe i dlaczego.
- Omówienie, ze zwróceniem uwagi na zagrożenie, jakie niosą dla zdrowia i życia człowieka, następujących katastrof naturalnych:
a) lawiny (występują w górach, potężne zwały śniegu odrywają się od stoków i z wielkim impetem zsuwają się w dół, nabierając zawrotnych prędkości, niszczą wszystko, co napotkają na swej drodze, pochłaniają setki ofiar, kiedy schodzą, nie da się ich już zatrzymać);

b) susze (długotrwały brak wody wysusza glebę, niweczy uprawy oraz zabija bydło, przynosi głód, choroby, śmierć i pożary na masową skalę, susze mogą przybierać charakter ciągły, sezonowy bądź całkowicie nieprzewidywalny, susze ciągłe występują na terenach pustynnych; sezonowe są zjawiskiem właściwym dla stref klimatycznych, w których istnieje podział na pory roku suche i deszczowe; susze całkowicie nieprzewidywalne mogą występować wszędzie i są konsekwencją anomalii pogodowych, w postaci ograniczenia opadów);

c) mrozy i śnieżyce (są szczególnie niebezpieczne, gdy przychodzą nagle, niespodziewanie i trwają długo; powodują chaos komunikacyjny, zrywają linie energetyczne oraz niszczą wszelkie uprawy; zabijają ludzi i zwierzęta);

d) osuwiska i spływy błotne (zwykle towarzyszą innym kataklizmom jak powódź, trzęsienie ziemi czy wybuch wulkanu, ginie wiele osób, są ogromne straty materialne, rozpędzone do 150 km/h zwały błota mogą pokonać dziesiątki kilometrów, unosząc wielotonowe głazy, samochody, a nawet domy);

e) upały (intensywny, długotrwały upał powoduje niszczenie upraw, susze oraz pożary, stanowią także zagrożenie dla życia ludzi; przy temperaturze powyżej 32 stopni organizm człowieka się broni poprzez intensywne wytwarzanie potu, jeśli towarzyszy temu duża wilgotność powietrza, wtedy regulacja temperatury parowania może być nieskuteczna, co grozi odwodnieniem lub udarami cieplnymi, rozwijają się również rozmaite epidemie chorób zakaźnych);

f) pożary (mogą być wywołane przez długotrwałe upały, susze, palą drzewa i wszystko, co napotkają na swej drodze, powodując również śmierć wielu osób poprzez uduszenie czadem);

g) wulkany (potężna eksplozja, powietrze spowite trującym gazem, wyrzucany na powierzchnię pył powoduje ciemność, rozgrzana do czerwoności lawa z prędkością ponad 100 km/h pochłania wszystko, co napotka na swej drodze, doszczętnie pali drzewa, ludzi, całe miasta, a potem zastyga; wulkany są nieprzewidywalne);

h) tsunami (potężne fale, które nierzadko osiągają wysokość 30 metrów, a swym zasięgiem obejmują nawet tysiące kilometrów, rozchodzą się z prędkością przekraczającą 1000 km/h i nabierają niebywałej siły niszczenia, gdy rozszalała woda uderza w ląd, rujnuje go doszczętnie ogromnymi masami wody; jeśli ewakuacja nie nastąpi na czas, nie ma szans przeżycia; ich źródłem są najczęściej ruchy dna morskiego powodowane przez podwodne trzęsienia ziemi lub erupcje oceaniczne wulkanów);

10. Pokazałam wam przykłady różnych katastrof naturalnych.
- Czy były to wszystkie klęski żywiołowe?
- Jakich brakowało?
(Prezentacja nazw pozostałych katastrof: trzęsienie ziemi, powódź, tornado, huragan (cyklon, tajfun)
- Czyhuragan, tajfun, tornado oznaczają tę samą klęskę żywiołową?
- Czy wiecie, z jaką prędkością porusza się huragan?
(prędkość - 350 km/h)
- Czy wiecie, co to jest tornado i z jaką prędkością się porusza?
(1000 m wysokości, a prędkość - 800 km/h)

11. Pokazanie filmu DVD: "Rozszalała natura"- sceny 2-5
- Ile czasu trwało trzęsienie ziemi? - kilkanaście sekund
- Ile trwało tornado? - kilka minut
- Ile trwał huragan? - kilka godzin
- Ile trwa powódź? - kilka, kilkanaście dni - w zależności od opadów

12. Były to naturalne katastrofy ekologiczne. Co o tym świadczyło?
- katastrofa spowodowana przez siły natury,
- olbrzymie straty materialne,
- zagrożenie życia i zdrowia człowieka,
- niszczenie środowiska.
(Prezentacja przykładów strat spowodowanych przez trzęsienie ziemi, powódź, huragan)
Chiny - 250000 ofiar, Iran - 50000 ofiar - trzęsienie ziemi;
Wenezuela - 50000 ofiar - powódź;
Bangladesz - 300000 ofiar - huragan.

13. - Czy człowiek ma wpływ na występowanie naturalnych katastrof ekologicznych?
- Czy człowiek może przewidzieć klęskę żywiołową?

14. Pokazanie filmu DVD: "Rozszalała natura"- scena 6
- Czy człowiek ma możliwość obronienia się przed nimi?

Nauczyciel rozdaje uczniom podzielonym na 2 - osobowe zespoły karty pracy (4 wersje)

2. KARTA PRACY

Wymień przynajmniej 2 sposoby ochrony przed: lawinami, powodziami, upałami, huraganami

1. .......................................................................................................................

2. ........................................................................................................................

15. Odczytanie odpowiedzi uczniów.

16. Wnioski: Katastrofy naturalne są spowodowane przez siły natury, dlatego nie mamy na nie wpływu; możemy je jedynie przewidzieć i robić wszystko, aby się przed nimi obronić.

17. Porozmawiamy sobie teraz o drugiej grupie katastrof ekologicznych, które spowodowane są przez działalność człowieka (antropogeniczne).

Nauczyciel rozdaje uczniom, podzielonym na 2 - osobowe zespoły, karty pracy.

3. KARTA PRACY  

Wymień przynajmniej 2 katastrofy spowodowane działalnością człowieka  

1. ...........................................................................................................................

2. ...........................................................................................................................

18. A spróbujcie wymienić czynniki powodujące katastrofy antropogeniczne:
- awaria urządzeń ( zbiorniki, rurociągi, tankowce, maszyny wiertnicze, platformy wiertnicze) - katastrofa chemiczna.
(Prezentacja wymienionych urządzeń z jednoczesnym pokazaniem zagrożeń, jakie niesie dla człowieka i środowiska uszkodzenie ich);
- awaria elektrowni jądrowych (Czarnobyl);

19. A jakie inne mogą być jeszcze przyczyny, kiedy działalność człowieka powoduje katastrofę ekologiczną?
- toksyczne odpady wyrzucane bądź wylewane do wody;
- niszczenie raf koralowych;
- katastrofy samochodów, samolotów, pociągów (- kiedy spowodują one katastrofę ekologiczną?).
(Prezentacja zdjęć przedstawiających wyżej wymienione zjawiska).

20. Czy człowiek ma wpływ na występowanie tych katastrof?

21. A czy możemy coś zrobić, aby przeciwdziałać tym katastrofom?

22. Podsumowanie: Wymieńcie podobieństwa i różnice między klęskami żywiołowymi a katastrofami antropogenicznymi:

 

KLĘSKI ŻYWIOŁOWE

KATASTROFY ANTROPOGENICZNE

- katastrofa
- śmierć osób
- straty materialne
- zniszczenie środowiska
- można je przewidzieć i chronić się przed nimi

- spowodowana przez siły natury
- człowiek nie ma wpływu na jej wystąpienie
- nie powoduje katastrofy chemicznej bądź jądrowej

- spowodowana przez człowieka
- człowiek ma wpływ na jej występowanie
- powoduje katastrofy chemiczne i jądrowe

 

 
 

 

Katastrofy ekologiczne : scenariusz lekcji dla klas gimnazjalnych / Sylwia Wydra // W: Warsztaty Bibliotekarskie [Dokument elektroniczny] / red. nacz. Wiesława Olczykowska. - Czasopismo elektroniczne. - Nr 4/2004 (12) grudzień. - Piotrków Trybunalski : Biblioteka Pedagogiczna, 2004. - Tryb dostępu: http://www.pedagogiczna.edu.pl/warsztat/2004/4/040411.htm. - ISSN 1732-7008